ZAZACA KÜRTÇE'DEN ÇOK FARKLI BİR DİLDİR

Zazalar komşu halkı Kürtlerle yüzyıllardır içiçe yaşamıştır. Aynı coğrafyyayı paylaşmış kız alıp kız vermiştir. Bu iki millet birbiriyle sıkı bağlarının olmasına rağmen dilleri kültürleri kendi özelliklerini koruyabilmiştir. Zaza dili ve Kürt dili üzerine araştırma yapan dilbilimciler ve araştırmacı yazarlar özellikle Kürtçe ve Zazaca arasındaki büyük farklılıklara dikkat çekmiş yüzyıllardır aynı coğrafyayı paylaşmalarına rağmen dilleri arasındaki benzerliğin yok denecek kadar az olduğunu dile getirmişlerdir. Zaza dili ve Kürt dili üzeerine araştırma yapan dilbilimciler yüzyıllar önce bu konuda şöyle söylemleri olmuştur:

Peter Lerch,Zazaca Kürtler için tek tek sözcüklere varıncaya dek anlaşılmaz. diyerek bu farklılığı dile getirmiştir.

Müller ise Zazaca’nın kendine özgü nominal yapısı komşusu iran kökenli Kürtçe’den ayrılır diyerek Zaza dilinin nominal yapısı ile Kürt dilinin nominal yapısının farklı olduğunu ifade etmiştir.

E.B. Soane 1909 yılında şunu yazmıştır: Zazaca Farsça’nın bir diğer çağını korumuştur diyerek Zaza dilinin bir ayrı özeliğinden bahsetmiştir. Zaza dilinin Fars dilinden önce Zaza dilinin olduğuna işaret etmiştir.

1903-1907 yılları arasında ise Kürt dilini araştırmak için incelemelerde bulunan Oskar Mann uzun bir çalışma ve araştırmadan sonra Prusya Bilimler Akademisine gönderdiği raporda Zazaca’nın Kürtçe’den çok farklı bir dil olduğu gerçeğini yazmıştır. Prusya Bilimler Akademisi’ndeki geçmiş çalışmaların aksine Zazaca çok geniş coğrafyalara yayılan ve kürtçe’den bağımsız bir dil olduğu vurgulamıştır.

Günümüz filologları Zazaca ve Kürtçe’yi karşılaştırmalarında da bu büyük gramatik sözcüksel ve yapısal olan farklılıklarını görmekteler. Zaza dili üzerine yapılan ilk çalışmların Avrupalı dilbilimciler tarafından gerçekleşmesi, Zaza dili üzerine bilgileri avrupali dilbilimcilerin yazdığı kaynaklardan bulabiliyoruz. Son yıllarda Zaza dili üzerine Zaza Kürt ve Türk akademisyenler de çalışmlar yapmaya başladı. Fakat maalesef bu çalışmlar çoğu siyasi-ideolojik kaygılarla yapıldığı için bilimsel bir belge yerine ideolojik siyasi belge oluyor. Bu yüzden yüzyıllar önce ideolojik çıkar kaygısı olmayan tarafsız dilbilimcilerin çaslışmalarına yer verdim. Bazen gerçekleri dış pencereden bakanlar daha iyi analiz eder.

Nuştoğ:Ali Pironıj